Destan (Farsça: داستان), milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî toplumsal (savaş, göç, istilâ gibi) veya doğal (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş uzun manzum eserlerdir.
Destanlar, Araplar'da "esatır. ", Batı'da "myth" olarak adlandırılır. Destanlar ikiye ayrılır:
- Yapay destanlar
- Doğal destanlar
Yapay Destanlar: yazarı belli olan,daha yakın zamanda yazılan ve olağanüstü durumlara az yer veren bir destan türü iken, Doğal Destanlar: anonim (yazarı belli olmayan), ilkel dönemde yaşanmış olayları konu alan ve sözlü destan türüdür. Destanlar İslamiyet'in kabulünden önceki Türk Edebiyatı kategorisine aittirler.
Destanlar 3 safhadan oluşur:
- Halkın benliğinde iz bırakan olaylar ve bunda rol oynayan kahramanlar(çekirdek),
- Olayın ağızdan ağıza aktarılması(yayılış),
- Daha sonra yazıya geçirilmesidir(derleme).
Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihi önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb.) konu edinirler. Çoğu kez manzum olurlar. Tarih, etnografya, folklor gibi bilimler destanlardaki bilgilerden yararlanır.
Destanlar da masallar gibi sözlü ve yazılı olmak üzere ikiye ayrılır.
- Doğal Destanlar (İslamiyet öncesi ve İslami Dönem Destanları, Sözlü Destanlar, Anonim)
|
